NLR en Lockheed Martin werken samen aan de ontwikkeling van e-Pilot-capaciteiten

4 minuten leestijd

Samen met zijn partners zal NLR de komende zes jaar nauw samenwerken met Lockheed Martin aan de ontwikkeling van een e-Pilot-capaciteit die de interactie tussen mens en machine in de militaire luchtvaart versterkt. Lockheed Martin zal technische kennis en ervaring op het gebied van e-Pilot-technologie delen om NLR en zijn partners te ondersteunen bij het ontwikkelen van eigen intellectueel eigendom binnen de ‘sense, assess and augment’-architectuur.

Het Koninklijk Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum (NLR) is er trots op dat het door Lockheed Martin een contract is gegund onder een industrieel-participatieprogramma (IP), wat opnieuw een voorbeeld vormt van de voortdurende samenwerking tussen Lockheed Martin en de Nederlandse industrie.

Het e-Pilot-project is een samenwerking gericht op de ontwikkeling van een uitgebreid human-machine teaming-agent die de prestaties van vliegers (militaire piloten) en de operationele veiligheid vergroot, en de algehele missie-effectiviteit verbetert. Dit concept omvat de integratie van cockpitsystemen, door AI ondersteunde technologieën, biometrische sensoren en geavanceerde modellering om de capaciteiten van vliegers te versterken via een geïntegreerde human-machine teaming-agent. Het project heeft als doel:

  • een robuust framework te ontwikkelen voor het beoordelen van de cognitieve en fysiologische toestand van vliegers en de samenwerking tussen mens en machine;
  • het e-Pilot-concept te demonstreren in zowel single-vehicle als multi-ship operationele scenario’s;
  • de prestaties, veiligheid, overlevingskans en missie-effectiviteit van vliegers te verbeteren.

Na voltooiing zal het project de Nederlandse industrie naar verwachting in staat stellen een belangrijke technologische sprong te maken binnen de militaire luchtvaart, waardoor missies effectiever en veiliger kunnen worden uitgevoerd dankzij verbeterde human-machine teaming.

Artist impression waarbij een vlieger optimaal kan samenwerken met systemen

De betrokkenheid van NLR brengt ongeëvenaarde lucht- en ruimtevaartexpertise in het e-Pilot-project. Met een bewezen staat van dienst in Europese samenwerking en toonaangevend internationaal onderzoek speelt NLR een cruciale rol in het ontwikkelen van technologieën op middelhoge tot hoge technical readiness levels (TRL 3 tot 7). Door deze kennis over te dragen aan de Nederlandse industrie helpt NLR de stap van onderzoek naar toepassing te versnellen en de ontwikkeling van volwassen, missierelevante oplossingen te ondersteunen die direct aansluiten bij de behoeftes van het Nederlandse Ministerie van Defensie.

“Deze samenwerking versnelt de ontwikkeling van intelligente vlieger-ondersteunende technologieën die zowel de Nederlandse defensiecapaciteit als ons nationale innovatie-ecosysteem versterken. Het e-Pilot-concept biedt bovendien veel potentieel voor civiele luchtvaarttoepassingen, doordat het bijdraagt aan veiligere, slimmere en efficiëntere vluchtoperaties. Door de kloof tussen bemande en onbemande domeinen te overbruggen, versterkt dit initiatief de leidende positie van Nederland op het gebied van human-machine teaming en intelligente luchtvaartsystemen,” aldus Tineke van der Veen, CEO van NLR.

Lockheed Martin loopt al jaren voorop in de ontwikkeling van het e-Pilot-concept en technologieën voor human-machine teaming op diverse platformen. Lockheed Martin zal technologie delen die het afgelopen decennium is ontwikkeld om de capaciteiten van NLR te versterken, waarbij Elitac Wearables en 2M Engineering als Nederlandse industriële partners en kennisinstituut TNO deelnemen.

“Dit project benadrukt het belang van een sterk Nederlands consortium van toonaangevende kennisinstituten en gespecialiseerde industriële partners dat samenwerkt met Lockheed Martin om het onderzoek en de ontwikkeling op het gebied van human-machine teaming te versnellen. Dit project stelt de Nederlandse Strijdkrachten in staat hier voordeel uit te halen, zowel in training als tijdens missies,” zegt JC Dicke, Commissaris voor Militaire Productie (CMP) van Nederland. “Het illustreert de waarde van het win-win-win Industrial Participation Policy, waarbij de OEM, de Nederlandse industrie en de Strijdkrachten allemaal profiteren.”

“Het vermogen om te voorspellen wat er vervolgens zal gebeuren en autonoom correcties uit te voeren of acties te ondernemen om de vlieger te ondersteunen, is een kernfunctie van een e-Pilot (digital twin). Hiermee kunnen de cognitieve en fysiologische beperkingen van de mens worden gecompenseerd, wat een cruciale rol speelt in het vergroten van de overlevingskans en missie-effectiviteit,” zegt Keith Higginbotham, Lockheed Martin Aerospace Physiology & Human Performance Technical Lead. “Dit project stelt de Nederlandse industrie in staat vliegers te ondersteunen met de meest geavanceerde technologieën. Het onderstreept tevens het belang van internationale samenwerking en een sterk IP-partnerschap.” “Lockheed Martin kijkt ernaar uit om de samenwerking met NLR en Nederlandse technisch-inhoudelijke experts voort te zetten,” zegt Joe Krapf, Lockheed Martin Industrial Participation Country Manager. “Het e-Pilot-project zal de capaciteiten van NLR versterken bij het ontwikkelen van softwarepakketten ter ondersteuning van Nederlandse militaire vliegers en commerciële piloten.”

Op de foto van links naar rechts: Danny Pronk (TNO), JC Dicke (CMP), Tineke van der Veen (NLR), Joe Krapf (Lockheed Martin), Roy Arents (NLR) en Merijn Klarenbeek (Elitac).

Laatste nieuws

Constructie en Fabricage

21 november 2025

NLR werkt samen met Lockheed Martin aan reparatietechnieken voor kleine scheuren in vliegtuigconstructies

Koninklijke NLR gaat de komende drie jaar samenwerken met Lockheed Martin aan de ontwikkeling van een nieuw reparatieproject voor vliegtuigstructuren. In dit project zullen Lockheed Martin en NLR technische kennis en ervaring uitwisselen op het gebied van reparatie van kleine scheuren in vliegtuigrompen door middel van laser peening en cold spray-technologieën.

Defensie en Veiligheid

20 november 2025

Strategische samenwerking TNO en NLR versnelt mogelijkheden Nederlandse militaire ruimtevaart

TNO en het Koninklijk Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum (NLR) hebben een strategische samenwerkingsovereenkomst ondertekend om innovatie te versnellen op het gebied van Military Use of Space (MUoS). Deze overeenkomst is een verdere intensivering van de bestaande samenwerking tussen de twee kennisinstituten, die al meer dan tien jaar samenwerken op het gebied van militair gebruik van de ruimte.

Uitzonderlijke proef met drone nabij Schiphol

20 november 2025

Neways en NLR ontwikkelen een Nederlands Flight Control System voor drones

Neways, wereldwijd innovator in missie-kritische technologie voor toonaangevende bedrijven, kondigde vandaag een strategische samenwerking aan met NLR (Nederlandse Lucht- en Ruimtevaartcentrum), de nationale autoriteit op het gebied van lucht- en ruimtevaartonderzoek. Het partnership richt zich op de ontwikkeling van een soeverein Nederlands Flight Control System, specifiek ontworpen voor professionele en industriële drone-toepassingen.